Mirasta Vasiyetname ve Saklı Pay – Haklarınızı Nasıl Koruyabilirsiniz?

Mirasta Saklı Pay Kavramı

1. Giriş

Miras hukukunda saklı pay, miras bırakanın (muris) tasarruf özgürlüğünü sınırlayan ve belirli mirasçılara kanun tarafından tanınan, mirasın belirli bir oranına dokunulmasını engelleyen yasal bir haktır. Saklı pay kavramı, miras bırakanın malvarlığı üzerinde ölümünden sonra tamamen serbestçe tasarruf etmesini engelleyerek, yakınlarının korunmasını amaçlar. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen bu hak, mirasçılar arasında özellikle aile bağlarının korunması ve hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.

2. İlgili Yasal Düzenleme

Saklı pay, Türk Medeni Kanunu’nun 505-512. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

• TMK m.505 : Saklı pay hakkına sahip mirasçılar; altsoy (çocuklar, torunlar), anne-baba ve sağ kalan eştir.
• TMK m.506 : Saklı pay oranları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:
• TMK m.510 : Murisin saklı payı ihlal eden tasarrufları tenkis davasına konu olabilir.
• TMK m.512 : Tenkis davası, saklı payın zedelendiği mirasçılar tarafından açılır.

3. Uygulama Süreci

Saklı pay hakkı, miras bırakanın vasiyetname, miras sözleşmesi veya sağlığında yaptığı bağış gibi tasarruflarıyla ihlal edilebilir.

Saklı payın ihlaline yol açan başlıca durumlar:

• Mal kaçırma (Muris muvazaası): Miras bırakanın malını, satış veya bağış gibi göstererek gerçekte belirli mirasçıları mirastan mahrum bırakmak amacıyla devretmesi.
• Bağış görünümü altında satış: Tapuda satış gösterilmesine rağmen, gerçekte bedel ödenmeyen ve bağış niteliğinde olan işlemler.
• Aşırı bağışlar: Sağlığında yaptığı bağışlarla mirasın önemli bir kısmını elden çıkarma.
• Vakfa, derneğe veya üçüncü kişilere yüksek oranlı vasiyet: Saklı pay oranlarını aşan miktarda tasarruf yapılması.
• Miras sözleşmeleri ile saklı payın aşılması: Mirasçı olmayan kişilerle yapılan sözleşmeler yoluyla malvarlığının büyük kısmının devredilmesi.

4. Vasiyetname ile Saklı Payın İhlali

Miras bırakan, vasiyetname düzenleyerek malvarlığının tasarruf edilebilir kısmı üzerinde serbestçe karar verebilir. Ancak saklı pay oranları aşıldığında, vasiyetname hükümleri tenkis davası ile sınırlanır.

Usul:

1. Vasiyetnamenin Açılması: Miras bırakanın ölümünden sonra sulh hukuk mahkemesinde açılır ve tüm mirasçılara tebliğ edilir. 2. İnceleme: Vasiyetname içeriğinde saklı pay oranlarını aşan tasarruf olup olmadığı incelenir. Bu hesaplama, terekenin tüm aktif ve pasifleri dikkate alınarak yapılır. 3. Tenkis Davası: Saklı payı ihlal edilen mirasçılar, vasiyetnamenin kendilerine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde dava açabilir. Vasiyetname saklı payı aşıyorsa, aşan kısım iptal edilmez; yalnızca tenkis edilir.

5. Yargıtay İçtihatları

• 📌 Yargıtay 1. HD., 2021/3456 E., 2021/7890 K. (15.09.2021) Miras bırakan, ölümünden kısa süre önce taşınmazını üçüncü kişiye satış gibi göstererek kızına devretmiştir. Bedelin ödenmediği, satış işleminin gerçekte bağış olduğu iddia edilmiştir. Yargıtay, satış işleminin gerçekte bağış niteliğinde olduğunu ve murisin saklı payı bertaraf etmek amacıyla hareket ettiğini tespit etmiştir. Murisin ölümünden kısa süre önce yaptığı bu tasarrufun muvazaalı olduğu, saklı payın korunması gerektiği ve davacıların tenkis talebinin kabulü gerektiği vurgulanmıştır.

• 📌 Yargıtay 1. HD., 2020/4213 E., 2020/7625 K. (28.10.2020) Muris, tüm malvarlığını vasiyetname ile bir vakfa bırakmıştır. Altsoy mirasçılar, saklı paylarının ihlal edildiğini belirterek dava açmıştır. Yargıtay, vakfa yapılan vasiyetin saklı pay oranlarını aştığını, bu durumun tenkis davasına konu olabileceğini belirtmiştir. Kararda ayrıca, vakıf ve derneklere yapılan bağış ve vasiyetlerin de tenkis hükümlerine tabi olduğu, miras bırakanın tasarruf edilebilir kısmı aşması halinde saklı payların iadesi gerektiği ifade edilmiştir.

• 📌 Yargıtay 3. HD., 2019/2785 E., 2019/6720 K. (17.06.2019) Miras bırakan, ölümünden kısa süre önce oğluna taşınmazını tapuda satış olarak devretmiş; ancak gerçekte satış bedeli ödenmemiştir. Yargıtay, işlemin bağış niteliğinde olduğunu ve murisin amacı diğer mirasçıların miras hakkını azaltmak olduğundan bu işlemin muvazaalı sayılacağını belirtmiştir. Saklı pay oranlarının korunması gerektiğini vurgulayarak, davacı lehine tenkis kararı verilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

• 📌 Yargıtay 1. HD., 2018/4672 E., 2019/1256 K. (05.02.2019) Miras bırakan, vasiyetname ile taşınmazının tamamını üçüncü bir kişiye bırakmış; altsoy mirasçılar saklı paylarının ihlal edildiğini iddia etmiştir. Yargıtay, vasiyetnamenin tasarruf edilebilir kısmı aştığını, saklı payın ihlal edildiğini ve bu nedenle tenkis kararı verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca vasiyetnamenin iptaline değil, yalnızca saklı payı aşan kısmının tenkisine karar verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

• 📌 Yargıtay 1. HD., 2017/3125 E., 2018/4567 K. (12.06.2018) Muris, ölümünden önce taşınmazını bedelsiz olarak kardeşine devretmiştir. Altsoy mirasçı dava açmıştır. Yargıtay, murisin ölümünden önce yaptığı bu bedelsiz devrin bağış niteliğinde olduğunu ve saklı pay oranlarını ihlal ettiğini tespit etmiştir. Kararda, murisin ölümünden önceki 1 yıl içinde yaptığı bağışların da tenkis hesabına dahil edileceği belirtilmiştir.

6. Doktrinsel Değerlendirme

Hukuk doktrininde saklı pay; miras bırakanın tasarruf özgürlüğü ile mirasçıların korunması arasında denge sağlayan anayasal öneme sahip bir hak olarak değerlendirilir.

• Koruma Amacı: Saklı pay, özellikle aile mirasının korunması ve mirasçının ekonomik güvenliğinin sağlanması için getirilmiştir.
• Muris Muvazaası İlişkisi: Murisin sağlığında yaptığı muvazaalı işlemler hem miras hem de borçlar hukukunda geçersizlik yaptırımı ile karşılaşabilir.
• Vasiyetname Sınırları: Vasiyetname saklı pay oranlarını aşarsa yalnızca aşan kısım tenkise tabi olur; tamamı geçersiz olmaz.
• Tasarruf Edilebilir Kısım: Hesaplamada, murisin ölümünden önceki son 1 yıl içindeki bağışlar da terekeye eklenir.
• Tenkis Davası Süresi: 1 yıllık hak düşürücü süre, vasiyetnamenin tebliği veya ihlalin öğrenilmesinden başlar.

7. Sonuç / Öneri

Saklı pay kurumu, miras bırakanın tasarruf özgürlüğü ile mirasçıların korunması arasında denge sağlayan önemli bir hukuki güvencedir. Saklı pay hakkı ihlal edildiğinde, mirasçılar haklarını tenkis davası yoluyla arayabilir. Miras bırakanın sağlığında yaptığı tasarruflar, vasiyetname hükümleri ve bağışlar uzmanlarca incelenmelidir.

8. AYSA Hukuk & Danışmanlık Tavsiyesi

📌 AYSA Hukuk & Danışmanlık olarak, miras hukuku alanında uzman ekibimizle, saklı payın korunması, tenkis davalarının hazırlanması ve miras hesaplamalarının doğru yapılması konusunda profesyonel hizmet sunuyoruz.

ADRES: Çamlıca Mah. Bağdat Cad. Faras Ofis İş Merkezi No: 83/43 Yenimahalle/ANKARA WEB SİTESİ: www.aysahukuk.com MAİL: info@aysahukuk.com TELEFON: 0541-217-8188 Konum: https://g.co/kgs/mmQVLcK